روش های مطالعه

پیش­ خوانی و پس­ خوانی:

این بدین منظور است که دانش­ آموز تا جایی که ممکن است همیشه یک درس از معلم جلوتر باشد تا آمادگی ذهنی برای فراگیری درس­ های جدید ایجاد گردد. این پیش­ خوانی آمادگی پیش از تدریس معلم را در دانش­ آموز ایجاد می­ کند. این که دانش­ آموز بداند قرار است در مورد چه مبحثی و با چه موضوعی در کلاس بحث شود، در پذیرش و فهم مطالب جدید نسبت به دانش­ آموزی که بدون آمادگی قبلی در کلاس حاضر شده است، به طور واضحی تأثیرگذار خواهد بود. بعد از فراگیری هر درس و بعد از تدریس معلم در کلاس، بار دیگر آن درس جدید را مطالعه کند. زیرا یادگیری که در حین تدریس معلم در کلاس ایجاد می­ گردد بخشی مهم از یادگیری دانش­ آموز بوده و اگر این عادت در دانش­ آموز ایجاد گردد که پس از تدریس درس جدید در کلاس، در همان روز مطالب را مرور کند و سعی در درک نکات مهم آن درس داشته باشد، این یادگیری به صورت عمقی تلقی شده و معمولاً دانش­ آموز نه تنها مطالب و نکات ریز را فراموش نمی­ کند بلکه با یک مرور در زمانی کوتاه تر، از آموخته­ های خود مطمئن­ تر خواهد بود و نگرانی­ های ناشی از فراموشی یا به طور اصلی­ تر عدم یادگیری درس­ ها را نداشته و این مشکلات به طور تدریجی از روند تحصیلی او حذف خواهد شد.

پرسش از خود و طرح سوال:

دانش ­آموز باید سعی کند خود طراح سوال باشد و از خود به طور مداوم سوال نماید. این روش باعث می­ گردد که دانش­ آموز بداند کدام قسمت­ های درس دارای نکات کلیدی و اصلی بوده و ساختمان اصلی درس بر آن بنا شده است. مسلماً این نکات مهم مورد نظر طراحان سوال بوده و یادگیری درس نیز به همین بخش­ ها مرتبط خواهد بود.

نکات مهم را ببیند و زیر آن خط بکشید:

ذکر شده است که گرچه این روش مؤثر است اما نباید این خط کشیدن­ ها ممتد و طولانی گردد و بهتر است بیش از 10% مطالب درسی را شامل نگردد. زیرا خط کشیدن بیش از اندازه، باعث شلوغی صفحۀ مطالعه شده و گاه به جای پررنگ نمودن مطالب مهم، نتیجه برعکس گردیده و موجب حواس­ پرتی و عدم تمرکز دانش­ آموز می­ شود.

مطالب مهم را تکرار کنید:

البته حفظ کردن به معنای حفظ کردن به جای درک و فهم صحیح مطالب نیست. بلکه بدین معناست که در بسیاری از دروس حفظ کردن برای فهم و ادامه روند یادگیری ضروری است. به عنوان مثال در درس زبان انگلیسی، حفظ کردن و به خاطرسپاری لغات هر درس و واژگان جدید بسیار مهم است. این روند به فهم درس و درک مطلب­ های پیچیده کمک نموده و در واقع یک راه­ حل راهبردی برای یادگیری این درس است. این مثال در مورد لغات و نکات مهم عربی و یادگیری و حفظ برخی فرمول­ ها و بسیاری از دیگر موارد نیز صادق است.

نکات مهم مطالعه:

بیش از آنکه شروع به مطالعه نمایید باید توجه داشته باشید که با لحاظ کردن برخی از نکات به ظاهر ساده اما در واقع بسیار تأثیرگذار، هم کیفیت مطالعه خود را افزایش دهید و هم بتوانید کم کم ساعات مطالعۀ خود را افزایش دهید.

هوا و نور: نسبت به تهویۀ مناسب اتاق دقت کافی داشته باشید. تنفس در اتاق در بسته که به اندازۀ کفایت و با کیفیت مناسب وجود ندارد مطمئنا درست نخواهد بود. کمبود و یا عدم وجود مقدار استاندارد هر یک از این عوامل کلیدی، ضمن ایجاد خستگی زودرس، گاهاً منجر به ایجاد بیماری، ضعف بدن و نیز چشم­ ها خواهد شد و در نهایت باعث می­ گردد که به بازدهی مناسب مطالعه دست پیدا نکنیم. تنفس نامنظم باعث کاهش اکسیژن خون و ایحاد حالت خواب­ آلودگی می­ شود و در نتیجه از آمادگی ذهنی برای مطالعه می­ کاهد.

جهت تابش نور: هنگام نگارش جهت تابش نور با از سمت چپ، بالا و با زاویۀ تقریبی 45 درجه به کتاب باشد. تابش مستقیم نور مطالعه به چشمان موجب خستگی و ضعیفی چشمان می­ گردد. بنابراین در صورتی که در اتاق مطالعه خود به طور مداوم و بعد از گذشت زمان کوتاهی از شروع مطالعه احساس خستگی نمودید حتماً نسبت به تنظیم شرایط محل مطالعه و نیز تغذیۀ مناسب توجه داشته باشید. فاصله مناسب چشم­ ها تا کاغذ یا کتاب 30 سانتیمتر است و چشم سالم از این فاصله قادر به تشخیص کلمات می­ باشد. در غیر این صورت باید به چشم­ پژشک مراجعه کرد. نور لامپ­ های مهتابی به علت داشتن نوسان چندان مناسب نیست و بهتر است به جای استفاده از یک منبع نوری از چند منبع نوری استفاده شود. فراهم کردن نور کافی از مهمترین نکات در حین مطالعه بوده که در هنگام شب از اهمیت بالاتری برخوردار است. البته توصیه می­ گردد در صورتی که پنجرۀ اتاق شما در روز نور کافی را تأمین می­ کند، استفاده از نور طبیعی به جای نور مصنوعی از ارجحیت بیشتری برخوردار است.

استراحت بین مطالعه: برای هر ساعت مطالعه 10 الی 15 دقیقه استراحت مفید لازم است. این استراحت برای مغز و چشم­ها لازم است. البته توجه نمایید در زمان استراحت 15 دقیقه­ ای، سرگرمی با گوشی­ های موبایل و بازی­ های کامپیوتری و مانند آن، استراحت محسوب نشده و موجب خستگی بیشتر و عدم اختصاص زمان لازم به چشمان برای استراحت و بازیابی توان مجدد می­ گردد. در مورد وضعیت نشستن در زمان مطالعه باید دقت داشت که مطالعه در حال دراز کشیدن چندان مناسب نبوده و ستون فقرات باید در وضعیت راست قرار گیرد.

راه رفتن هنگام مطالعه: حرکت در حین مطالعه، به دلیل تکان خوردن و تغییر دائمی فاصلۀ چشم­ ها تا کتاب باعث خستگی و ضعف چشم­ ها می­ شود. اگر چه برخی از دانش­ آموزان، به راه رفتن و حرکت در حین مطالعه عادت نموده­ اند اما باید توجه نمود که راه رفتن بیش از اندازه به دنبال خستگی عمومی بدن ممکن است زمان مطالعۀ شما را کوتاه تر نماید.

نظم در تعیین زمان ­های مطالعه و برنامه ­ریزی به این منظور: این مطلب شاید چندان برای بسیاری از دانش­ آموزان مطرح و مهم نباشد. اما تنظیم ساعات برنامه­ ریزی در اوقات خاصی از روز یا مدت زمان اختصاصی برای مطالعه، بسیار مهم است. زیرا این موضوع می­ تواند با تنظیم ساعات بیولوژیک دقیق بدن همراه شده و نتیجه بهتری را بدست دهد.

مطالعه بعد از صرف غذا: مطمئناً همگی احساس خواب آلودگی بعد از خوردن غذا به خصوص در ساعات نیمۀ روز را تجربه نموده­ اید. این به دلیل هجوم جریان خون به سمت معده بعد از غذا و کاهش آن در مغز است که ایجاد خواب آلودگی می­ کند. بهتر است استراحت مورد نیاز خود را به ساعات بعد از غذا منتقل نموده تا شروع زمان مطالعۀ ساعات بعد از ظهر همراه با آمادگی کامل بدن و عدم خستگی ذهنی شما باشد.

آرامش ذهن و تمرکز: در هنگام مطالعه اضطراب و ناراحتی باعث از بین رفتن تمرکز حواس می­ گردد و حافظۀ فرد را در مقایسه با سایرین به طور معنی داری کاهش می­ دهد. بنابراین در صورتی که دچار این حالت و اضطراب ناشی از هر گونه مشکل یا مسئلۀ خاصی هستید، برای دقایقی خواندن و مطالعه را رها نمایید. اول بر مسئله پیش آمده متمرکز شوید و به این فکر کنید که این مسئله تا چه اندازه مهم است، چه راه­ حل­ هایی دارد. آن­ها را یادداشت کنید تا ذهن شما از درگیری بیش­ از اندازه با آن مسئله رهایی یابد و احیاناً اگر به راه حلی دست نیافتید لازم است به این موضوع متمرکز شوید که توکل به خدا راه حل تمامی مشکلات بوده و توکل به او شما را از هرگونه ناراحتی رهایی می­ بخشد و آرامش قلبی را برای شما به ارمغان خواهد آورد. حتی خواندن نماز بیشتر توصیه می­ شود. با این تجدید قوا و آرامش ذهنی، مجدداً مطالعه را آغاز نمایید و بدانید که در مسیر زندگی این آدم­ های سخت هستند که می­ مانند نه روزهای سخت.

ورزش: اختصاص زمان زیاد به مطالعه و افزایش زمان نشستن­ های طولانی خود عاملی است که کیفیت مطالعه را کاهش می­ دهد. برنامه­ ریزی کنید از سلامت بدن خود غفلت نکنید. کیفیت و کارایی مطالعه بستگی به سلامت بدن، آمادگی ذهن و عدم حواس پرتی و قوای جسمی دارد. با انجام حرکات ورزشی روزانه در صبحگاه، حتماً این نیاز اساسی سلامتی خود را مد نظر قرار دهید.